Các công cụ AI tạo phần mềm chỉ với vài câu lệnh được cho là một trong những nguyên nhân khiến nhiều lập trình viên tại Mỹ mất việc.
Theo dữ liệu khảo sát dân số của Cục Thống kê Lao động Mỹ, số lượng lập trình viên máy tính ở Mỹ hiện nay tương đương với thời điểm game Pac-Man lần đầu ra mắt. Game nổi tiếng này được phát hành vào tháng 5/1980, trước khi Internet ra đời nhiều năm.
Cụ thể, vào khoảng năm 1980, Mỹ có hơn 300.000 công việc lập trình máy tính, đạt đỉnh trên 700.000 người trong thời kỳ bùng nổ dot-com vào đầu những năm 2000, nhưng sau đó đã giảm dần. Trong 12 tháng tính đến 2023, số lượng lập trình viên giảm trung bình 27,5% mỗi năm, trùng với thời điểm OpenAI ra mắt ChatGPT.
Lập trình viên máy tính và nhà phát triển phần mềm có những sự khác biệt rõ rệt. Lập trình viên chủ yếu tập trung vào việc viết mã, trong khi nhà phát triển phần mềm có vai trò rộng hơn, vừa làm lập trình viên vừa tham gia vào các giai đoạn khác trong dự án. Ngoài ra, công việc lập trình viên cũng được cho là khá nặng nhọc. Tính đến năm 2023, thu nhập trung bình của lập trình viên là 99.700 USD, thấp hơn mức 132.270 USD của nhà phát triển phần mềm.
Theo Cục Thống kê Lao động Mỹ, dù số lượng lập trình viên máy tính giảm, nhu cầu về phát triển phần mềm dự kiến sẽ tăng 17% trong giai đoạn từ 2023 đến 2033. Cục cũng dự đoán số lượng việc làm của lập trình viên máy tính sẽ giảm 10% trong khoảng thời gian này.
Mark Muro, chuyên gia nghiên cứu công nghệ và đổi mới của Viện Brookings, nhận định với Washington Post rằng “Tỷ lệ thất nghiệp gia tăng đối với lập trình viên phản ánh một phần xu hướng rõ rệt của thị trường, cho thấy sự ảnh hưởng của AI đối với công việc của họ.”
Theo Garry Tan, CEO và Chủ tịch của Y Combinator – vườn ươm khởi nghiệp nổi tiếng ở Thung lũng Silicon, Vibe Coding đang thay đổi bối cảnh lập trình tại Mỹ. Vibe Coding đề cập đến việc viết mã theo cảm tính, không quan tâm đến cấu trúc hay chi tiết, không lo lắng về tính toàn vẹn hay sự gọn gàng của mã nguồn, miễn sao sản phẩm hoạt động. Các nhà phát triển theo phong cách này thường sử dụng ngôn ngữ lập trình đơn giản và tối ưu hóa việc sử dụng các công cụ bên ngoài như AI.
“Điều kỳ diệu là mọi người có thể đạt doanh thu từ một triệu đến 10 triệu USD mỗi năm chỉ với chưa đến 10 người, điều này thực sự chưa từng xảy ra trong giai đoạn đầu của một doanh nghiệp khởi nghiệp,” ông Tan chia sẻ với CNBC.
“Bạn không cần phải thuê nhiều người, thay vào đó chỉ cần giao tiếp với các mô hình ngôn ngữ lớn và chúng sẽ viết mã cho toàn bộ ứng dụng,” ông tiếp tục. “Và nếu có lỗi hoặc muốn thay đổi tính năng, bạn không cần tự viết mã, bởi AI có thể làm điều đó chỉ với vài câu lệnh.”
CEO của Y Combinator cũng nhận định rằng lĩnh vực lập trình đang ngày càng phụ thuộc vào trí tuệ nhân tạo, sử dụng chúng để thực hiện phần lớn công việc nặng nhọc trong quá trình phát triển phần mềm hoặc ứng dụng. “Đôi khi bạn chấp nhận những thay đổi do AI mà không cần kiểm tra xem chúng có thực hiện tốt như lập trình viên con người hay không, vì hiện nay nó đã quá tốt,” Tan nói thêm, đồng thời cho biết 81% các startup mà công ty ông đầu tư “đang tận dụng tối đa lợi thế AI.”
Theo ông Garry Tan, sức mạnh hiện tại của mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) đang giúp các công ty khởi nghiệp giảm thiểu nhân sự và duy trì quy mô tinh gọn. Những phần mềm trước đây cần đến 50-100 người để phát triển giờ đây có thể được hoàn thành bởi một nhóm nhỏ chỉ 10 người, tất cả đều thành thạo Vibe Coding. “Họ thực sự giỏi trong việc sử dụng các công cụ tiên tiến nhất để tạo mã, như Cursor hoặc Windsurf, qua đó có thể thực hiện công việc của 10 hoặc 100 kỹ sư trong một ngày,” CEO của Y Combinator chia sẻ.
Tuy nhiên, Vibe Coding cũng có những nhược điểm. Trong một tập podcast gần đây, ông Tan đã cảnh báo rằng việc gỡ lỗi sẽ trở nên rất khó khăn nếu AI thực hiện sai. Trước đó, giới chuyên gia cũng nhận định rằng gỡ lỗi chính là điểm yếu “chí mạng” của Vibe Coding. Simon Willison, nhà phát triển phần mềm và nhà nghiên cứu AI độc lập, cho rằng Vibe Coding là “cách thú vị để thử nghiệm một ý tưởng và kiểm tra khả năng khả thi của nó”, nhưng người sử dụng cần phải hiểu mã ở mức độ nhất định. “Đến một lúc nào đó, việc hiểu ít nhất một số đoạn mã là rất quan trọng, vì mã do AI tạo ra có thể bị lỗi, hiểu lầm hoặc bịa đặt,” ông nói.
Ben South, một nhà phát triển khác, cũng đồng tình khi viết trên X: “Lập trình theo kiểu vibe coding sẽ rất thú vị và vui nhộn cho đến khi bạn phải gỡ lỗi cho nó.”
Một số công ty đã bắt đầu chứng kiến sự ảnh hưởng của AI đến quyết định tuyển dụng và sa thải. Klarna, một công ty chuyên cung cấp dịch vụ mua ngay trả sau, đã đóng băng tuyển dụng năm ngoái sau khi hợp tác với OpenAI để phát triển chatbot có thể thay thế công việc của 700 nhân viên, chủ yếu trong mảng dịch vụ khách hàng. Vào tháng 1, CEO Meta Mark Zuckerberg cũng chia sẻ rằng AI có thể thay thế công việc lập trình của các kỹ sư cấp trung.
Dựa trên xu hướng hiện tại, nhiều chuyên gia cho rằng công việc lập trình sẽ giảm theo thời gian do ảnh hưởng của AI. Tuy nhiên, một số người lại nhận định đây chưa hẳn là tin xấu. Arvind Krishna, CEO của IBM, cho biết thị trường vẫn rất cần lập trình viên con người, trong khi AI chỉ có thể tự động mã hóa được khoảng 30%. “Các lập trình viên sẽ phải thực hiện những nhiệm vụ phức tạp, và AI chỉ giúp loại bỏ những nhiệm vụ đơn giản, tốn thời gian. Điều này sẽ giúp tăng năng suất và hiệu quả của công ty,” Krishna phát biểu trong một hội thảo tuần trước. “Lịch sử đã chứng minh rằng khi tăng năng suất, bạn sẽ giành được thị phần, từ đó có thể cung cấp nhiều sản phẩm hơn và mở rộng thị phần.”
